0-4 Yaş arasında çocuklarımız aile ortamından ayrılarak kendi dışında diğer çocuk ve yetişkinlerle iletişim kurabilmesi onun olgunlaşmasında çok büyük bir önem taşır. Çünkü artık çocuğumuz diğer bireylerin onun açısından ne anlama geldiği, kendisinin diğer bireyler üzerinde ne gibi etkiler bıraktığı ve sosyal ortamlar içerisindeki konumunu gün geçtikçe anlamaya başlar. Ayrıca ilerideki sosyal hayatını şekillendirecek pek çok davranışın temelleri bu yaşlarda atılmaya başlar. Çocuğumuzun aile dışında diğer bireylerle ilişki kurmasının sonucunda onda giderek artan bir bağımsızlık duygusu gelişir. Bu nedenle çocuğumuzu şekillendiren tüm çevre etmenlerini kontrol etmek çocuğumuzun sağlıklı yetişmesi ve gelişmesi bakımından İslami şuura sahip Müslüman anne babaların sorumluluğundadır.
Çocuklar üç yaşından itibaren birbirleriyle oyun çevrelerinde iletişim kurmaya başlar. Oyun ortamları çocuğumuzun diğer çocuklarla olan ilişkilerini giderek yoğunlaştırır. Birbirlerini hem daha çok ararlar, hem de çok kavga ederler. Dört yaşından itibaren artık çocuğumuz tam anlamıyla sosyal bir varlıktır. Yaşının özelliği olarak tercihi çocukların fazlaca bulunduğu ortamlardır. Hatta ebeveynlerin gitmek istedikleri ortamda çocuk olmadığını sezerlerse oraya gitmeyi reddedebilirler. Bu yaşlarda çocuklarımız arkadaşlık konusunda seçicidirler; birkaç çocukla yakın bağlılık içerisine girerken diğerleri ile geçici ve yüzeysel arkadaşlık ilişkisi geliştirir. Burada en önemli husus bağlılık gösterdiği arkadaşlarıyla kendisini özdeşleştirir. Onların tavır, tutum, hatta sözlerini benimseyip kullanırlar. Bu şekilde hem cinsiyetlerine, hem de yaşlarına uygun tavırları prova edip kendilerine mal ederler. Bu nedenle ebeveynler çocuklarının oyun ortamlarını bilinçlice şekillendirmelidirler.
5 YAŞ SOSYAL GELİŞİM DÖNEMİ
Çocukluk döneminin düğüm noktasını “altın yaş” olarak tanımlanan 5 yaş oluşturur. Bu dönemde artık çocuklarımız daha bilgili ve olgun bir birey olma yönünde tavırlar takınır. Çevresine karşı dostça bir yaklaşım içindedir. Kendi yeteneklerini sergileme eğilimi taşır. Sorumluluk almak ister. Yaşadığı kültür ortamına davranışlarını uydurur. Bu nedenle ebeveynler milli ve manevi değerleri önce yaşayarak sonrada onun seviyesine inerek sebeplerini açıklayarak anlatmayı tehir etmeden bu döneme yaymalıdırlar.
Çocuklarımız genellikle bu yaş döneminde daha akıllı, uslu ve bağımsızdır. Kendisi dışında gelişen hadiselere daha duyarlı ve kontrollü yaklaşır. Arkadaşlarıyla oynarken daha çok iki, üç arkadaşının bulunduğu grup oyunlarını tercih eder. Küçüklerini korur. Onlardan yaşça ve akılca daha üstün olduğunu kanıtlayıcı davranışlar gösterir. Ev dışında daha mutlu olur. Oyunda kurallara uyulması ve dürüst olunması gerektiğini anlar. Yardım amacıyla bir şeyler yapmaktan hoşlanır. Hayal ve gerçeği; doğru ve yalanı birbirinden ayırt etmeyi öğrenir. Kendisi, ailesi, arkadaşları ve olaylar hakkında sorular sorar.
Beşinci yaşın sonlarına doğru, çocuklarda düşünerek hareket etme davranışları başlar. Çocuk zaman zaman ciddileşerek yaşadıklarını düşünür. Çocuklarımız bu yaş döneminde toplumda aileye doğru bir yöneliş gösterir. Artık aile onun için güven duyulacak birinci sosyal kurumdur.
Bu dönemin en önemli özelliklerinden biri ise toplumun isteklerine uygun davranmasıdır. Oyunlarında günlük yaşamını canlandırır. Yöneltilmekten, eğitilip, öğretilmekten hoşlanır. Her şey için izin ister. “Gidebilir miyim? Alabilir miyim? Yapabilir miyim?” gibi sorular sorar.
Yazımız bir sonraki sayıda kaldığımız yerden devam edecektir. Allah’a emanet olunuz...
GÜLZÂR-I HÂCEGÂN DERGİSİ'NİN 2009 ŞUBAT SAYISINDA YAYINLANMIŞTIR
