ORUÇ FIKHI

Elhamdulillahi Rabbi’l-âlemin... Es-selâtü ve’s-selâmü alâ Habîbike, Resûlike ve Nebiyyike Muhammed’in (sav) ilâ yevmil kıyam... ve âlihi ve eshâbihî ve etbâihî aleyhim ecmaîn.

Cenabı Hak, Feyyâzı Mutlak ve Rabbü’l-Felak Hazretleri cümlemize mededü inayet eylesin. Tevfikini refik eylesin. Ümmet-i Muhammed’i Ramazan-ı şerif hürmetine affı mağfiret eylesin.

Geçen ayki yazımızda, büyüğümüz Mevlânâ Hâce Hazretleri’ne sormuş olduğumuz bir soru ile, oruçla ilgili bir sohbet açılmış, o sohbeti sizlerle paylaşmıştık. Şimdi yine oruçla ilgili sorulan bazı sorulara Hâce Hazretleri’nin cevaplarıyla devam eden sohbetin ikinci kısmını paylaşıyoruz:

-Efendim, geçen çiftçilik yapan birisi sormuştu yazın oruç tutmanın zorluğunu...

-İftardan sonra çalışsın, sabahın erken saatlerinde, güneş kızdırmadan çalışsın. O kadar çok da çalışmasına gerek yok, kendisini yıpratmasın. Sabah biraz, akşam biraz çalışsa, en fazla otuz gün. Yani mazeret yok. Bunlar köle değil, kendi işleri. Köle değil ki... Diyelim baskı altındadır. Köle değil, asker değil. Asker dediğin bir çeşit köledir. Asker oruç tutsa komutan tutma diyecek, tutmayabilir. Sonradan kaza eder. Ama bunlar öyle değil. Bugün mesela görüyorum, inşaatlarda çalışan adam oruç tutmuyor. Kışın tutuyor. Hiç kimsenin kendi kafasına göre ibadetin şartlarını, zamanlarını değiştirme hakkı yoktur. Meşru bir özür olacak. Bu özür meşru değil. Sair zamanlarda biraz daha fazla çalış. Ramazan’da sana yetecek kadar çalış. Ya da Ramazan’da hiç çalışma. Bunlar olmayacak şeyler değil. Bunlar insanın imanı ile alakalı.

-Efendim, “Sizden öncekilere yazıldığı gibi...” buyruluyor ya ayeti kerimede. Bu ayetin tefsirinde Yahudiler orucu azaltarak çaldılar. Hıristiyanlar da yazın sıcak diye serin zamanlara kaydırdılar, şeklinde ifade ediliyor.

-Aynı Yahudi gibi niyeti olanlar, dokuz gün tutuyorlar. Hristiyanlaşanlar da serin günlerde kaza ederiz, diye düşünüyorlar.

-Bir gazetede fıkıh köşesi yazarına şöyle soruluyordu; “Ben bir şirkette önemli bir noktadayım, yöneticiyim. Oruç tuttuğumda zihnim çalışmıyor, işlerim aksıyor. Tutmasam da fidye versem olur mu?

-O yazara göre fidye vermese de olur, fark etmez.

-Yani burada insanın kendi isteklerini merkeze alması gibi bir durum var.

-Mesele Türkiye’deki ulemanın her şeyi sulandırması. Bu yüzden insanlar kime neyi soracağını artık biliyorlar. Kimden hangi sualin cevabını alırım, bunu biliyorlar. Eğer Türkiye’deki ulema (istisnalar kaideyi bozmaz) ciddi duruşlarını gösterselerdi şu durum ve kargaşalar olmaz, bu sorular sorulmazdı.

Bunu soran adamın oruçla aslında bir derdi yok. Orucu tutmayacak. İçki zihnini bulandırmıyor bu insanın, sigara zihnini bulandırmıyor. Göz zinası, bayanlarla birlikte oturup yiyip içmek... bunlar zihnini bulandırmıyor. Bunu da kime soracağını iyi biliyor. Gidiyor o yazara soruyor.

Misal senin hiç mi senelik iznin yok? İznini Ramazan’da al. Müslüman, meselelerine çözüm üretendir. Bu âlem imkân âlemi. Bu âlemde çözümsüz bir şey yok. Ramazan’da senelik izne ayrıl.

-Efendim senelik izinde tatil var, kum, deniz, güneş var. Senelik izinde eğlenmeye gidilecek.

-İnsan onlardan fedakârlık yapmak istemiyor. Fedakârlık yapılacaksa Allah’ın emirlerinden oruçtan, namazdan, zekattan vs. bunlardan verecek. Bunların kendisine bir katkısı yok, veriyor.

-Bir de oruç deyince “Oruç tut, sıhhat bul.” merkezli, sırf bedene faydalı yönü öne çıkarılarak kabulleniliyor.

-Sıhhat sadece bedensel değildir. O sıhhat, insanı her yönü ile... Misal bir insan bedenen belli toksinleri attığında psikolojik olarak da rahatlıyor. Beyne giden damarları da rahatlıyor. Zihin yorgunluğu, beyin yorgunluğu gidiyor. Her yönü ile sıhhat kastedilmiş burada. Şimdi, o adamın söylediği o zaman yalan oluyor. Ya Hazreti Muhammed (sav) ya da o adam yalan söylüyor. Yani ben şirketteyim, ince hesaplar yapıyorum, aç olunca kafam çalışmıyor... Ortada ciddi bir açlık olsa gam yemeyeceğim. Bir insan üç-beş gün yemez de bu açlıktır. Zaten insan günde iki öğün yiyordu, bu açlık sayılmaz ki... Günde bir öğün bile yese insan aç sayılmaz. İftarda yiyorsun, hem de normal zamanda yemediğin şeyleri yiyorsun, daha kuvvetli yiyorsun. Öyle ise hangi açlıktan bahsediyorsun? Mesela normal zamanlarda, iş yoğunluğu nedeniyle yemeğe fırsat bulamadığı zaman olmuyor mu? Oruçlu geçirdiği günler kaç saat? Diyelim on iki saat aç kalıyor. Hiç mi sen iş yoğunluğundan on iki saat işyerinde aç kalmadın? Ha, burada bütün problem o insanın gelen arkadaşlarla bir şey yiyip içememesi, içki içememesi, kokteyllere katılamaması... Ben para vereyim, oruç tutmayayım.

-Efendim şöyle bir rivayet var. Cenabı Hakk’ın Hz. İsa’ya (as) hitaben “Aç kalırsan beni görürsün.” şeklinde bir hitabı rivayet ediliyor. Yani açlıkla bedensel ihtiyaçlardan, yemekten içmekten, cinsellikten uzak durarak perdelerin açılması var.

-Ruhun önüne geçebilecek şeyler açlıkla izale oluyor. Riyazât yani ruhun önüne perde olabilecekler ortadan kalkıyor. İnsanın o zaman adeta ruhu şeffaflaşıyor, sadeleşiyor. Tecellileri görebiliyor. O yüzden tasavvufta eski sufiler riyazata çok önem vermişler.

-Bir de Efendim oruçta Cenabı Hakk’ın “Onun ecrini Ben veririm.” buyurması var. Melekler diyorlar ki; “(Bire on, bire yüz) Ne yazalım?” Cenabı Hakk’ın “Onu olduğu gibi yazın, mükafatını Ben veririm.” diye buyurması var. Bu önem orucun insanı her yönden kuşatmasından dolayı mı?

-Tabii, her şeyi ile farklı bir atmosfere giriyor insan. Yani oruç tutan birinin bedeni şehvetten temizleniyor. Böylece de bütün kötü düşüncelerden, hülyalardan temizlenmiş oluyor. Biraz da kendine dikkat ederse...
Dilini her türlü malayaniden, boş sözlerden korumaya çalışıyor. Hal hareketlerine yansıyor bu dikkat. Oruçluyum, orucumu zayi edecek bir harekette, bir fiilde, bir düşüncede bulunmamalıyım, diyor. Bu noktada Allah’ın emrini yerine getirmiş olmanın bir rahatlaması bir huzuru oluyor. Kendisini kontrol edebildiğini görünce nefsine karşı bir cesaret geliyor. Bakıyor ki Allah’ın emri ile kendimi kontrol altına alabiliyorum, kendime dikkat edebiliyorum. Bunu bir ay yapabildiğime göre on iki ay da yapabilirim. Bu cesaret geliyor kendine. Tabii bu yönleriyle sanki insanın her hali, her hareketi bir ibadetmiş gibi oluyor. Cenabı Hak bu sebeple onun bütün ecrini, mükâfatını üzerine alıyor.

Sırf Allah için insanın kendisine helal olan şeyleri terk etmesi var oruçta. Sabrı öğreniyor, tahammülü öğreniyor, dolayısıyla fakirlerle aynı seviyeye geliyor. O niçin yiyemiyor? Allah emrettiği için. Yani oruç tutan sadece kendine hizmet etmiş olmuyor, aynı zamanda topluma da hizmet etmiş oluyor. Toplumun eşitlenmesini, toplumda sosyal adaletin oluşmasını sağlamış bulunuyor.

-Bir ibadet insana ne kadar tesir ederse, Cenabı Hak’ta o kadar karşılığı oluyor, gibi.

-İnsan oruçla adeta beşeriyetin ötesine geçiyor, melekleşiyor yani. Diğer ibadetlerde belki bu özellik kısmen var ama bütünüyle yok. Sülûkta sona gelmiş arkadaşlara da bunu tavsiye ediyoruz. Cinsi münasebetten uzak durun. Çok fazla yemekten, aşırı ekşi, aşırı tatlı yemekten ve aile ile beraber olmaktan uzak durun, diye.

Oruçta adeta insan melekleşiyor. İnsan oruçlu iken nasıl yemiyor, içmiyor... İftarda ve sahurda öyle aşırıya kaçmasa, Allah’ın emrini sıhhatli bir şekilde yerine getirmek için yese... Gündüzki atmosferi gece de devam ettirmeye çalışsa... Aynı ile insan, oruçlu iken gündüz nasıl helali ile baş başa olamıyorsa, iftar ettikten sonra da Ramazan boyunca buna dikkat etse, güzel olur. Gündüz kazandığını gece kaybetmese... Nasıl insan hacda, hac vazifelerini bitirinceye kadar ailesi ile beraber olamıyor, orucu da kendisine öyle kabul etse, bir manevi ihram gibi (dayanabiliyorsa, onu sıkıntıya sokmuyorsa) ailesine yanaşmasa güzel olur. Gerçi İslam buna ruhsat vermiş, İslam’da bir yasak yok fakat orucun manasını düşününce o manayı başka bir şeyle bozmamalı diye düşünüyoruz. Yani gündüz melek, akşam cin olmamalı...”

Cenabı Hak bizleri affeylesin. Orucun, itikâfın, bayramın razı olduğu kullarından eylesin. Büyüklerimizin tarif ettiği şekilde oruç tutarak iki manada bayram yaşayabilmeyi nasip eylesin.