Hayatın Besmelesi İnsanı Kâmildir - Dilhûn Âşık
Hayatın Besmelesi İnsanı Kâmildir
Euzu billahi mine’ş-şeytani’r-racîm, Bismillâhi’r-Rahmâni’r-Rahîm.
“Euzu” sığınıyorum.
Sığınma davranışının çağrışımlarını biraz aralarsak…
Sığ: Denizin insana zarar vermeyecek bölgelerine sığ deriz. Emin bölge anlamında kullanırız sığ kelimesini.Emin bölge.
Sığ: Kelimenin aslı ‘sıg’dır. Bugünkü Türkçemiz’de ‘sıg’, ‘sık’ olarak kullanılır. Yani sıklık manasında kullanılır. Günlük kullanımlarda; safları sıklaştırmak, aradaki mesafeleri daraltmak, yok etmek, yan yana, bitişik olmak anlamlarında kullanılır.
Sık sık: Tekrarlılık ve devamlılık belirtir. Bir işin sürekliliğini ve devamlılığını anlatırken genellikle kullanırız.
Sıkılma: Bir başkasının sana yakın oluşunun ağır gelmesi. Devamlılığın usanç doğurduğu haller…
Bu çağrışımlardan yola çıkarsak...
“Allah’a sığınıyorum!”
Emin bölgem Allah’tır. Birliğim, dirliğim Allah’tır. Sağlam kalem Allah’tır. Muhafaza oluşum Allah’ladır.
Allah’a sığınmam insanlarla aramdaki mesafeleri mümkün olduğunca ortadan kaldırmakla mümkündür. Allah’a sığınmak ancak bizim birlik olmamızla mümkündür. Allah’a sığınma yerimiz birliğimizdir.
Hayatımın devamlılığı Allah ile irtibatımın kesilmemesiyle mümkündür. Allah’ın beni yaşatmasındaki süreklilik, benim Allah’a sığınma yerimdir. Yaşamımın sürekliliği bir sığınmadır. Böylece Allahu Teâlâ’ya “Beni yaşatmandaki iradeye sığınıyorum.” demiş olurum.
İnsan eylemlerinin şamatasından, eylemlerinin neticelerinin cenderesinden, kırıp dökmelerinden,kırılıp dökülmelerinden…kısacası; özündeki yalnızlığının etkisiyle kendisinden bıkıp, sıkılıp Rabbi’ne yönelip firar edip koşar. Firarı, Rabbi’ni özleme duygusundan doğar.
Her işimizde sebepleri dikkate almamızı irade buyuran Allah, tevessülü, kendisine yollar bulmada vesileler edinmemizi emreden Allah…
Meryem’e hurma dallarını salla, İsmail’e ayağını yere vur, Hacer’e yüreğinin endişelerini eylemleştir... diyerek sebepleri dualarına, ihtiyaçlarına yol yapan Allah; konu istiaze oldu mu kendisine doğrudan yol açıyor ve kuluna; “Allah’a sığınıyorum de!“ diye buyuruyor. O zaman neden, kimden sığınmamız bizleri böyle Âlemlerin Rabbi ile yüz yüze getiriyor?
Allah’a sığınıyorum.
Allah’a sığınıyorum! Neden? “Mine’ş-şeytan”
“Şatane” fiili bir kuyuya bir taş atıldığında taşın kuyunun en uzak yerine ulaşması hadisesini anlatmak için kullanılır. Uzaklığın en son noktasına varmasına, insanın tarif edemeyeceği noktaya ulaşmasına şatane denir. Yani şeytan Allah’tan akıl almaz bir şekilde uzak kalan anlamına gelir. Lanete uğraması bu anlamdadır. Yani uzaklaştırılması. Nereden? Allah’ın rahmetinden.
Bizler böylece diyoruz ki, Allah’a uzak kalmaktan sığınıyorum. Allah’tan uzaklaştırılmaktan Allah’ın yakınlığına sığınıyorum. Allah’ın mekrinden-azabından, Allah’ın lütfuna-şefkatine- merhametine sığınıyorum. Uzak düşmek istemiyorum. Uzakta kalmak istemiyorum. Uzaklaştırılmak istemiyorum. Uzaklığın her türlü şeklinden Allah’a sığınıyorum. Kâinattaki Allah’a en uzak nokta şeytandır. Şeytandan, Allah’a sığınıyorum.
“Racîm”
Recim olunmak. İslâm’da evlilik akdini zina ile bozan insanlar recim edilir. Ar ve namusu taşıyamayanlar, verdikleri ahdi-akdi-sözü taşıyamayanlar taşlanır.
Buradaki taşlanmaktan kasıt insana en hakir edici, en küçük düşürücü, verilebilecek en aşağılayıcı bir cezanın verilmesidir. Recimden, yani taşlanmaktan kasıt, cezayı verirken hak edeni zelil bir duruma düşürmektir.
Recim sürerek uzaklaştırmaktır. Bir insanın yol arkadaşına, kader arkadaşına yaptığı ihanet aldığı cezanın mahiyetini, niteliğini değiştirir. Kovularak uzaklaştırılmaktır recim. Şeytan lanete uğramıştır. Lanet, bir daha Allah’ın şeytana merhameti ile davranmayacağını ilan etmesidir. İşte recim; merhametsiz, affı mümkün olmayan, geriye dönüşü tamamen kilitlenmiş bir uzaklaştırmadır.
Recm istiare yoluyla evham, şiddetli sövme ve kovma anlamlarına gelir. Kendisine hangi muamelede bulunulursa bulunulsun hep evhamın hakimiyetiyle hareket eder. Arkadaş olabilme yeteneğini, kabiliyetini yitiren kişidir recm’e uğrayan kişi. Onun için artık kanma ve kandırmadan başka yapılacak hiçbir eylem kalmamıştır.Kanınca ve kandırınca alçakca, sinsi sinsi ellerini ovuşturmak kalmıştır ona.
İşte bu şekilde bir uzaklıktan ve bu şekilde uzak düşürülmüş her varlıktan Allah’a sığınıyorum demektir istiaze.
İşte bir insanın “Euzu billahi mine’ş-şeytani’r-racîm” demesi Allah ile yaptığı ahde, verdiği söze sadığım demesidir. Allah’ı namus edinmesidir. İnsanın namusu Allah’tır. İnsanın bu ahid ve namusunun; gafleti, düşmanlarının ve cehaletinin etkisi gibi şeylerle zedelenmemesi için titreyerek en içten duygularıyla Rabbine dönmesi ve yalvarmasıdır Allah’a sığınmak.
Bismillâhi’r-Rahmâni’r-Rahîm ismi ile...
Her şeyin seması, onun yukarı tarafıdır. “Sümuv” zihine yükselten anlamında kullanılmıştır. Sema yükselen anlamındadır, yani gök. Anıldığında, söylendiğinde şahısları zihnimize yükselttiği, onu hemen en iyi bir şekilde hatırlamamızı sağladığı için kullanılan kelimeye isim denilmiştir.
İşte bundan dolayı isim bir varlığı başkasına en anlaşılır ve en kolay bir yolla çağrıştırma özelliğine sahiptir. Nasıl ki insanlar isim ve soy isimleriyle en rahat bir şekilde öteki insanlardan ayırt edilebiliyorsa, sıfatlarıyla-nitelikleriyle öteki insanlardan ayırt ediliyorsa- ki sıfat da bir isimdir- Allahu Teâlâ’nın da kendisini en anlaşılır şekilde insanlara tanımlamasına Esma-ül Hüsna (Can alıcı isimler) denir.
Allah, Âdem’e Esma-ül Hüsna’yı öğretmiştir. Kendisini Âdem’e en ince teferruatıyla tanıtmıştır. İşte, “İsmi ile başlıyorum.” derken, Allah’ın peygamberlerine kendisini nasıl tanıtmışsa o şekilde tanıdığım ve o şekilde inandığım Allah’ın ismiyle, yani peygamberlerin bana tanıttığı Allah’ın ismi ile her işime başlıyorum, demiş olur.
İsim ile vurgulanan bir yön, bir gerçek de peygamberlerin kendileridir. Allah’ı insanların iman ve tasavvurlarına zan ve hayalden ırak, nasılsa öyle getiren, kazıyan, işleyen peygamberlerin kendileridir. Allah’ın peygamberlerine dayanmayan hiçbir inanç ve fikir Allah hakkında sağlam olamaz.
Bu yüzden besmelenin başındaki isim yani Allah’ımızı bizlerin kalplerimize ve zihinlerimize getiren peygamberleridir. İsmi ile başlamak her işimize Allah’ın peygamberlerinin uygulamalarına göre başlamak demektir.
Yemek yerken besmele çekmek, “Ben yediğimi Hazret-i Muhammed’in (sav) yediği gibi yiyeceğim.” demektir. Sünnet-i seniyye besmelemizdeki ismin hayattaki uygulamasıdır. Hayata besmele ile başlamak sünnete göre yaşamaktan ibarettir. Bugün hayatlarına besmele ile başlayan ne kadar da az insan vardır.
Besmele hayatını Hz. Muhammed’in (sav) hayatına benzetme ifadesidir.
Hazret-i Muhammed (sav), insanlığın hayatının besmelesidir.
Allah’ın ismiyle…
Allah, bizleri var eden varlığın kendisini tanımlamak için seçtiği isimdir. Bizleri var edenin varlığını bizlere en iyi, en kapsamlı tanıtan ismi Allah’tır. Allah, ism-i fert’tir. İşte peygamberlerin Rablerinden aldıkları Marifetullahı (Allah bilgisini) karşılayan cami isim Allah’tır. Allah; ismi ile başladığım varlığın kendisidir.
Rahmân: Kullarına, yani arkadaşlarına yaratılış gayesine yönelik yaşamaları hususunda her şeyi seferber eden ve sonsuz bir ümitle kullarının bu gayeye ermelerini bekleyendir. Rahmân’ın kredisi limitsizdir. Rahmân kullarından hiçbir zaman ümit kesmeyen Allah’tır.
Rahîm: Kulları içerisinde yaratılış gayesini anlayıp o gayenin yerine gelmesi için gayret edenlere kollarını açmış Rahmân’a denir. Yani Rahîm, Rahmân oluşunu anlayan kullara Rahmân’ın muamelesidir.
İnsanları bir irade ile, bir kast ile, bir gaye-i azîm ile var eden, bu gayeyi kullarının en doğru bir şekilde anlaması için kulları içinden seçip yetiştirdiği peygamberlerini insanlığa gönderen Allah’tır .
Allah bütün bu işlemleri anlayıp İslâm olan yani yaratılış gayesini bilen kullarına müştaktır.
Ben böyle bir Rahmân, böyle bir Rahîm olan Allah’ın ismi ile başlıyorum.
Yazar: Dilhûn Âşık
