İMANIN KEMÂLE GELMESİ İRFAN VE SEVGİYİ; İŞLENMESİ İSE AHLÂK VE SALİH AMELİ DOĞURUR.

İman, sevgiyle var olan. İman, sevgiyle gelişip, serpilen. İman, sevginin sınırlarını çizen. İman, sevginin gücünü herkese anlaşılır yapan. İman, sevgiyi sevgilide gösteren. Sevgiliyi sevdiğiyle bulduran. Sevgilinin ne kadar sevdikleri varsa hepsiyle sevgilinin izzetini, gayretini zedelemeden bizleri buluşturup, kaynaştıran.

İman, sevgilinin sevmediklerini bulup önümüze koyan. Sevmemeyi yine sevgiliden bizlere öğreten. Sevgiliye benzeme yollarını bizlere açan.

Sevgiyle büyüyüp, sevmemeyle kemâle gelen. Sevgilinin kendisini övdüğü yerlere bizleri götüren. Sevgiliye istediği yol arkadaşlığını yapmada yol gösteren, kılavuzluk yapan.

İman, iman ettiğimiz varlığın bizlere tanıtımını yapan. İman ettiğimizle yine onun koşullarında, onun gönlü hoş iken bizi beraber kılacak özellikleri bizlere sağlayan. Neye iman ettiysek onu anlama yoluna girmemizi sağlatan.

İman, iman edilenin bizlere kendisini açmak istediği tarzı, usulü vermesinin adı. İman, iman edilenin bizlere hakim olmasının yolu.

İman etmek, iman ettiğinin eğitimine girmek. Ey iman edenler… eğitime devam edenlere bir okul olan. Mezunlarını mümin eyleyen.
……
Allah’ın ahlâkıyla ahlâklanmak imanın neticesidir. Kime iman edersen onunla temayüz edersin. Bir benzeme, aynileşme yoludur iman.

Sevmemek imanın canı değildir belki ama canın hayata devam edebilmesi için şarttır. Sevmemek hayat vermez ama hayatı düşkünlükten, içinden çıkılamaz hale getiren her şeyden korur bizleri. Bugün hayat devam etmektedir fakat kimse yaşama sevincine sahip değil. Hayatın, yaşama sevincinin kendisi sevmemeye muhtaçtır. Sevmemek hukuku işletmek, vicdanı kapatmak demektir. Büyükler, nefis için; “Hukukuna riayet edin fakat huzuzunu (lezzetini, hazzını ) vermeyin.” buyurmuşlardır. Yani nefis, sevmeme sahasıdır. İşte sevmemek salt adalet demektir.

Bütün evliyaullah; “Allahım! Bizlere adaletinle değil, rahmetinle muamelede bulun!” diye dua etmişlerdir. Efendimiz; “Ben de dâhil herkes cennete ancak Allah’ın rahmetiyle girecektir.” buyurmamış mıdır? Sevmemek, rahmetsiz muameledir. Bu, lanetlenme demektir. Şeytan lanetlenmemiş midir? Ama yine hadislerden, Kur’an’dan biliyoruz ki istediği birçok şeyler ona verilmiştir. Diriliş gününe kadar ertelenmesi gibi. Âdem’e cennette yaklaşabilmesi gibi. Her imkân sevgi gösterisi sayılmaz. İşte sevmemek budur. Adil ol ama asla o hususta merhamet etme. Kraldan çok krallık etme. Allah’ın önüne geçme.
İman, bizleri ahlâkı hamide ile değiştirir. Ahlâkı hamide sevilenin özellikleridir. Sevgilinin bir sevdiği vardır. Dillere destan güzelliği olan. Muhteşem, ayete’l-kübra olan. İşte sevilene benzeme, onunla bezenme iman sayesinde gerçekleşir. İmanın insanın içine girmesi, içinde kök salması ahlâkı hamide ile olur.

Ahlâk; “İman gel bana neler eyledi, beni ne kıldı gör!” diye haykırmaktır. Namazı biz kılarız. Ama ahlâkı bizde iman kılar. “Hayâ imandan” değil midir? Kardeşlik, vefa, tevekkül… Her ne varsa Allah tarafından övülmüş, onları içimizde imanla buluruz. Bunların tümüne edeb derler.

Edeb imanın kula yaptığı tesirin kemâle geldiğinin işaretidir. İmanı kemâle gelen kul edeblenmiş kuldur. Şahı Nakşibend; “Tarikat edebden ibarettir.” buyurmamış mıdır?

Hâce Hazretleri “Edeb gönül manzarasıdır.” buyurmuşlardır. Edeb gönlün süsüdür, güzelliğinin görünmesidir. İman bir hammaddedir. İşlenirse edeb, ahlâkı hamide, ameli salih açığa çıkacaktır. İman bir İlâhî hazinedir. Kemâle erdirilirse marifetullah ve muhabbetullah görünür olacaktır.

Edebli insanların toplum hayatına armağanları, salihatlardır. Yani barış amelleridir. Toplumsal barış yani sulh edebin, ahlâkın hâkimiyetiyle gerçekleşir. Silm, yani İslam’ın hâkim olması salih amellerin yapılmasıyla mümkündür. Allah’tan kula uzanan mukaddes el; aşk, iman, ahlâk, salih amel çizgisidir.

Allah’tan alınacaklar imanla alınacak, Allah’a ve topluma sunulacaklar imanın işlenmesi ve kemâle getirilmesiyle sunulacaktır.

İman soyut bir vergi değildir, sanal bir vergi değildir. Allah’ın resûllerinde müşahhas hale gelen İlâhî bir lütuftur.

Hülâsa; Yunus’un burduğu gibi; “Muhammed dindir, imandır bize…”