İnsan Güzelliğinin Portresidir - Yusuf-i Kenan

Sayı : 120 - Aralık 2017

İnsan Güzelliğinin Portresidir

İnsan, üns kökünden gelir. Ünsiyet kurmak, canlı ve cansız varlıkların etrafını sardığı çevreyle ilişki kurmaktır. Birlikte yol almaktır. İnsan, değerli bir varlıktır. İnsanın, aklı, iradesi, zekası ve duyguları birlikte yaşamaya, dünyayı güzelleştirmeye, kardeşlik duygularını arttırmaya yarar. Buna insani fıtrat denir. İnsan merhamet, vicdan, insaf duygu ve düşünceleri üzerine yaşar. Bunun dışına çıkan kişiler, kötülüklere uyarak kötülüğü seçmiş kişiler olur. Bununla beraber her insan öncelikle insan olduğu için değerlidir.

Dünyadaki en önemli görevlerimizden biri Marifetullah yani Allah’ı tanımaktır. O’nu tanımak içinse önce kendi nefsimizi, bedenimizi tanımamız gerekir. Çünkü nefsini bilen Rabbini bilir. İnsanoğlu hem madden hem de manen ne muhteşem, ne sırlı, ne mükemmel yaratılmış olduğunu anlasa ve idrak etse bu anlayış onu Allah’ın kudretini ve azametini anlamaya götürür. Hz. Ali’nin dediği gibi insan küçük alemdir. Bu alemde görebileceğimiz her şeyin özü Ademoğlu’nda mevcuttur.

Öyleyse insanın bu sırlı ve hikmetli bedenini tanımak temel vazifelerindendir. 

İnsan güzelliğin sırrıdır. Güzelliği hakkıyla anlamak isteyen herkesin bakacağı ilk yer İnsan- ı Kamildir. Güzellik hakikatini anlayan insanlarda tecelli eder. “Biz insanı en güzel biçimde yarattık.” (Tin sûresi 4.âyet) buyuran Rabbimiz Allah yaratılmışların en güzelini biz kullarına yine bizi göstererek işaret etmektedir. Yüce Yaradan insana öyle değer vermiş ki, dünyadaki bütün varlıklar ve göklerdeki her şey; kuşları, hayvanları, denizleri, denizlerdeki balıkları, havayı, oksijeni, suyu, ağaçları, taşı, toprağı, dağları, demiri, yer altı, yer üstü madenlerini ve daha sayamadığımız bir çok nimeti insanoğluna hizmet etmek için yaratmış bir kısmını istifadesine sunmuş, bir bölümünü de onun tasarrufuna bırakmıştır.

İnsan, alemin özeti, cihanın canıdır. Rabbimiz, içinde yaşadığımız şu dünya sarayına insanı halife kıldı... İnsanın Allah’ın halifesi olarak yaratılmış olması Allah’ın insana verdiği yüce değeri göstermektedir. İnsan halife sıfatını ve yaratıkların en üstün ve şereflisi olma özelliğini ancak Allah’a gerçek manada kul olmasıyla elde eder. Elbette başıboş yaratılmamış, yapıp ettiklerinden bir bir hesaba çekilecektir. Öyle ya, varlık alemi içinde her şeyin bir gayesi olduğuna göre böylesine üstün bir varlığın başıboş bırakılması ve gayesiz yaratılması mümkün müdür? Dolayısıyla insan; Allah’a kul olmak ve O’nun emir ve isteklerini hakkıyla yedrine getirmek, adaleti, şefkat ve merhameti yeryüzünde yaşamak ve yaymak üzere yaratıcısına verdiği sözü yerine getirme sorumluluğunu doğuştan üzerine almıştır. Ne zaman ki bu sorumluluğun hakkını veririz işte o zaman hayat sulh ve selamet, ne zaman ki unutur gaflete dalarız zulüm ve rezalete düçar oluruz. Diğer bir ifadeyle ne ekersek onu biçeriz.

Allah’ın bizlere rehber olarak indirdiği Yüce Kitabı Kur’an’ın ilk emri “Oku” dur. Kur’an’ımız insan merkezlidir. İnsana seslenir, insanı muhatap alır. Hedefi insanı insana yaraşır bir kıvama getirmek ve insan medeniyetini inşa etmektir. Kur’an; insanı yeryüzünde nefsine kul olmaktan çıkararak yalnızca Allah’a kul olmaya çağırır. Adeta, insana mutluluğun sırlarını ücretsiz bağışlayan berrak pınarlar gibi hayat kaynağı olur saadet bahşeder. Hikmet pınarının yanı başında dururken susuzluktan yanmak ne kadar acı ve ızdırap vericidir. Kitabı Kur’an, rehberi Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v.) olan bir İslam aleminin, acılar içinde kıvranmasının; fırtınalı denizlerde güvensiz araçlarla yola çıkan ancak hedefine ulaşamayan sahil sahil can çekişen insanlıktan ne farkı vardır?

Şüphesiz her kesin olumlu özellikleri vardır. İnsan değerinin anlaşılmasına katkı sağlayan bu güzel özelliklerinin keşfedilmesi farkına varılması gerekir. Dışlama, aşağılama, küçümseme gibi olumsuz tavır ve davranışlar ise başkalarındaki olumlu özelliklerin fark edilmesine engel oluşturur. Kişilere önyargılı yaklaşan, küçümseyen, aşağılayan, dışlayan kişiler gerçekte insanın değerinin insan olmasından geldiğini anlayamamış demektir. Bu durumda çevresindeki kişileri dışlayıcı tavırlar içinde olanın gerçekte insanlık adına sorunlu olduğu söylenebilir.

İnsan değerli bir varlıktır; özellikle fıtri özellikleri bakımından olduğu gibi kabul edilmeli, değer verilmelidir. Günah yönünden ise her insan zaman zaman hata yapabilir, hatta bazen terk edemediği olumsuz alışkanlıkları olabilir. Bu tür özellikler zararlı olmakla beraber tamamen insanı değersiz yapmaz. Aksine tevbe etmesi için fırsat verilmeli, nasihatte bulunulmalıdır. Hemen silip atmak yerine güzel olan özellikleri ile değerlendirilmeli, hatalarını görüp anlaması içinse ifade edildiği gibi imkan tanınmalıdır. Unutulmamalıdır ki insan hata yapabilir, ama hatada ısrarcı olmamalıdır.

Baktığımız yerden gördüğümüz için, bakışımız mutlaka Rahmani olmalıdır. İnsanların fıtratları da fiziksel özellikleri gibi farklıdır. Bu farklılık her birimizde bulunan ayrı bir ilahi tecellinin tezahürüdür. İşte bunun hatırı her şeyin üstündedir. Mümin, mümin kardeşini sevmekle yükümlüdür. Çünkü iman etmiş olmanın şartlarından bir de budur. Müslüman kulun gönlü Rabbimiz Allah’ın tecelligahıdır. Bu sebep; insana bakışımızın temelini oluşturmalıdır. Ancak Bu tarz bir bakış ile insanın değeri ve hakikat nazarındaki konumu anlaşılabilir. 

İnsan ne kadar güzel ve özel olduğunu kendini tanırsa idrak edebilir. Bunun içindir ki tefekkür en büyük ibadetlerdendir. En büyük tefekkür gönüle dönük olanıdır. Çünkü gönül insana ait keşfolunmayı bekleyen sırlar ile doludur. Bu sırların en büyük tecelligahı Mümin kulun gönlüdür.

Herkes kendi gönlünde tek başına yol alamaz. Bunun için bu keşfe giden doğru yolları bilen iyi bir rehbere ihtiyaç vardır. Çünkü gönül keşfinin yolları çok çetin ve çetrefillidir. Pusula şaştığında insan kendi içinde kaybolabilir. Bulduğunu zannettiği şeyler kendi nefsi arzularının farklı tezahürleri olabilir. O sebeptendir ki bu yola rehbersiz çıkılmaz. Rabbimiz Allah’ın; en büyük yarattığı eseri olan İnsan için yol gösterici peygamberler gönderilmiştir. Son peygamber olan Hz. Muhammed Mustafa’dan (sav) sonra ise peygamber varisleri olan Allah dostu İnsan-ı Kamiller bu kutsal yolun irşad ve yol göstericileridir.

Her şeyden önce kişi, insan olması itibariyle tabii bir değere sahiptir. Çünkü onun hakkında Rabbimiz Allah şöyle demiştir: “And olsun ki biz, insanoğullarını şerefli kıldık, onların karada ve denizde gezmesini sağladık, temiz şeylerle onları rızıklandırdık, yarattıklarımızın pek çoğundan onları üstün tuttuk.” (İsra 70) İnsanın, doğumuyla hatta ana rahminde teşekkül etmeye başladığı andan itibaren sahip olduğu bu değer; bütün değerlerin ilki, en yaygını ve devamlı olanıdır. Buna sahip olurken maddi-manevi hiçbir karşılık ödememiştir. Bu, tamamen Rabbimizin biz insanoğluna bir lütuf ve ihsanıdır. Öyle bir ihsan ki; kadın-erkek, siyah-beyaz, kuvvetli-zayıf, zengin-fakir demeksizin ve herhangi bir din ve milliyet farkı gözetmeksizin bütün insanlığı kuşatmıştır. Ayrıca İslam, şahıslar arasındaki sınıf farklarını da ortadan kaldırmış ve Hz. Peygamber’in ifadesiyle “İnsanlar Adem’in çocuklarıdır, Adem’i de Allah topraktan yaratmıştır.” buyurarak insanlar arasındaki soy, ırk, dil ve renk farkına zerre kadar önem verilmediği belirtilmiştir. Böylece İslam, insanların birbirine eşit olduğunu, eşit hak ve hürriyetlere sahip bulunduğunu bildirmiş ve ferdin kanını dökülmekten, ırzını çiğnenmekten, malını gasbedilmekten, meskenini tecavüzden, nesebini bozulmaktan ve vicdanını tahakkümden korumuştur.

İslam’ın insana sırf insan olması itibariyle vermiş olduğu değerin sayısız örneğine Kur’an-ı Kerim’de, hadislerde ve İslam tarihinde ve özellikle de Hz. Peygamber’in (sav) hayatında rastlamak mümkündür. Onlardan biri ve belki de en çarpıcı olanı şudur: Bir gün Hz. Peygamber (sav) Ashaptan bir grupla otururken yakınlarından bir cenaze geçmiş ve Peygamber (sav) cenazeyi görünce ayağa kalkmıştı. Yanında bulunanlar, onun bir müslüman cenazesi olmadığını, yahudi cenazesi olduğunu söyleyerek, ayağa kalkmanız gerekmezdi demek istemişlerdi. Onların bu sözü üzerine Hz. Peygamber (s.a.v.): “Müslüman değilse insan da mı değil?” cevabını vermişti.

İslam’a göre insana değer vermek başka şey, insan değerini kabul etmek başka şeydir. Hele insana üstünlük tanımak ise bambaşka bir şeydir. “Her hak sahibine hakkını vermek” ve onun sınırlarını belirtmek elbette güzeldir. Fakat daha güzel olanı; ona o hakkı verdikten sonra, onu sevdirmek, onu korumaya teşvik etmek, ona koruma yollarını sağlamak ve bunu bir inanç meselesi haline getirmektir. İşte bunun içindir ki Peygamber Efendimiz: “Malı uğrunda öldürülen şehittir. Dini uğrunda öldürülen şehittir. Canını müdafaa ederken öldürülen şehittir. Ailesi uğrunda öldürülen şehittir” demiştir. Böylece İslam, kişinin şeref ve haysiyetini korumuş, ona dokunulmazlık hakkını vermiş ve bu uğurda ölmesini de kutsal saymıştır.

Allah, kişinin dış görünüşüne, derisinin rengine değil, inancına değer vermektedir. Nitekim bize örnek olası hasebiyle sahabe efendilerimizden Bilal-ı Habeşi (ra) ile Ebu Zer el-Gifari (ra) arasında çıkan bir tartışmada Hz. Ebu Zer, Hz. Bilal’e “siyah kadının oğlu” diye hitap etmiş ve Hz. Bilal bu söze çok üzülmüştü. Durumdan haberdar olan Hz. Peygamber (sav), Hz. Ebu Zer’e: “Sende hala cahiliye adetleri görüyorum!” demişti. Söylediği sözden pişmanlık duyan Hz. Ebu Zer bir yanağını yere koymuş ve: “Bilal yanağıma basarak üzerimden geçmedikçe buradan kalkmam!” diyerek üzüntüsünü dile getirmişti. 

Sonuç olarak her şey insanı tanıyıp anlamaktan geçer. Çünkü tüm sorunların temel çıkış noktası insanın sırrına vakıf olup insanlığımızı yaşayıp, insanlığı yaşatabilmek ile mümkündür. Ceddimiz Osman Gazi’ye Mürşidi Şeyh Edebali’nin dediği gibi;

“İnsanı yaşat ki devlet yaşasın.”

Yazar:  Yusuf-i Kenan

Namaz Hakkında Hadis-i Şerifler - 1 - Yusuf Fuad

Sayı : 120 - Aralık 2017

Namaz Hakkında Hadis-i Şerifler - 1

عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: سَمِعْتُ رَسُولَ الله  يَقُولُ: لا صَلاةَ بحَضْرَةِ طَعَامٍ وَلا هُوَ يُدَافِعُهُ الأخْبَثَانِ. 

Hz. Aişe; Rasulullah’ın  şöyle buyurduğunu işittim, dedi: “Yemek hazır iken veya büyük ve küçük abdest sıkıntısı varken tam manasıyla bir namaz kılınamaz.” (Müslim, Mesacid, 67)

Namazda huşunun önemi pek çok ayeti kerimede ve ehâdis-i nebevide ifade buyrulmuştur. Burada onları tek tek zikretmek konuyu fazlasıyla uzatacaktır ki zaten meselenin ehemmiyeti herkesçe malumdur. Efendimiz’in  buradaki ifadeleri de yine bu konuya işaret buyurmaktadır.

Sofra hazırken veya büyük ve küçük abdest sıkıştırmış vaziyetteyken namaz kılmanın uygun olmadığı diğer birçok hadiste de belirtilmiştir. Çünkü karnı aç olan bir insan, sofra ortada iken namaz kılmaya kalkarsa aklı-fikri yemekte olur. Aynı şekilde abdest bozması icap eden bir halde namaza durmak kişinin hem sıhhatine zararlıdır hem de namazdaki huşusuna engeldir. Dolayısıyla bahsedilen hallerde namaz kılmak mekruhtur.

عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: سَأَلْتُ رَسُولَ الله  عَنِ الالْتِفَاتِ في الصَّلاةِ فَقَالَ: هُوَ اخْتِلاسٌ يَخْتَلِسُهُ الشَّيْطَانُ مِنْ صَلاةِ الْعَبْدِ. 

Hz. Aişe şöyle demiştir: Rasulullah’a  namazda başı sağa sola çevirmenin durumunu sordum. O da: “Bu yapılan hareket kulun namazından bir kısmını, şeytanın kapıp aşırmasıdır.” buyurdu. (Buhari, Ezan, 93)

Namazda başı sağa-sola döndürmenin huşuya aykırı olduğuna ve yasaklandığına işaret eden bu hadis-i şeriften bunun ne kadar şiddetli bir yasak olduğunu anlamış olmaktayız. Ebu Zer’in  rivayet ettiği bir başka hadise göre, kul namazda iken Allahu Teala hep ona yönelmiş halde bulunur. Kul sağa sola bakınca Allah da kulundan yüz çevirir (Nesâî, Sehv 10).

Namaz kılan insan başını sağa-sola döndürünce, şeytan bir zafer elde eder ve kulu meşgul etme imkânına kavuşmuş olur. Şeytanın meşguliyetine kapılmış olan kul Allah’la olan bağını koparmış demektir. Bu sebeple namazında bazen unutkanlık hali kendisine galebe eder, kaç rekât kıldığını bilemez, bazen hataya düşer, okuduğunu şaşırır. Artık o anda kalbi de Allah ile meşgul değildir. Bu durum Allah’ın rızasına ve hoşnutluğuna aykırı olduğu için, o andaki davranışı şeytana nisbet edilmiştir.

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ  أَنَّ النَّبِيَّ iقَالَ: أَمَا يَخْشَ أَحَدُكُمْ إذَا رَفَعَ رَأْسَهُ قَبْلَ الإمَامِ أَنْ يَجْعَلَ الله رَأْسَهُ رَأْسَ حِمارٍ أَوْ يَجْعَلَ الله صُورَتَهُ صُورَةَ حِمارٍ. 

Ebu Hureyre’den  rivayet edildiğine göre Peygamber  şöyle buyurdu: “Sizden biriniz imamdan önce başını secde ve rükûdan kaldırdığında Allahu Teala başını merkep başına veya şeklini merkep şekline çevirmesinden korkmaz mı?” (Buhari, Ezan, 53; Müslim, Salat, 114)

Cemaatle namaz kılanlar bir imama uymaya niyet etmiş olurlar. İmama uyan kimse onu takip etmek ve yaptıklarını ondan hemen sonra yapmak zorundadır. Hem imama uymak, hem de uymamış gibi ondan önce hareket etmek caiz değildir. Kendisi imama değil de imam kendisine uyacakmış gibi davranan kimse ahmaklık etmiş olur. Böyle bir insanın merkebe benzetilişi işte bu ahmaklığı sebebiyledir. Çünkü merkebin vasfı ahmaklık, basiretsizlik ve inatçılıktır. Ulemanın bir kısmı bu hadisteki benzetmeyi mecazi bir anlatım olarak kabul ederken, bir kısmı hakikate hamledilmesinde bir sakınca görmezler. İbn Hacer, hadisi açıklarken Şam’da vuku bulmuş bir olaya dikkat çeker ve hadisteki bu benzetmenin gerçekleşmesini kabul etmeyerek imamdan önce rüku ve secde yapan birinin yüzünün tamamen merkep başına döndürüldüğünü gören kişilerin olaya şahit oluşlarını anlatır.

DEVAM EDECEK...

Yazar: Yusuf Fuad

Cömertlik ve Cimrilik - Fatih Yıldızlı

Sayı : 120 - Aralık 2017

Cömertlik ve Cimrilik

Cömertlik, dalları dünyaya uzanan cennet ağaçlarından bir ağaçtır. Kim onun dallarından birine tutunursa bu onu cennete götürür. Cimrilik ise dalları dünyaya uzanmış cehennem ağaçlarından bir ağaçtır. Kim de onun dallarından birine tutunursa bu da onu cehenneme çekip sürükler.

Birbirine tamamen zıt olan bu iki sözcüğün ve götürecekleri yerlerin aynı harfle başlaması nasıl bir tevafuktur, hiç düşündünüz mü? Cömertlik -cennet, cimrilik-cehennem Cennetin yolu, cehennemden geçerken cimriliğin cömertlik önünde tuzak kurmaması beklenemezdi gerçekten. Tebessümün, selamın dahi cömertlik kabul edildiği hatta selam vermeyenin dünyanın en cimrisi ilan edildiği gerçeği ortadayken cömertliği maddiyatla sınırlandırmak sayılmaz mı cimrilikten? Sonuçta varış noktaları belirlenmiş iki yol var ortada. Madem sınav için geldik dünyaya, maddi imkanın yoksa da manevi cömertliği kılavuz edinip koyul cennet yoluna! 

Bir gün Peygamber Efendimiz (sav): “Fakirler için bir şeyler getirin.’’ diye buyurmuşlar. Hz. Ömer (ra) de beklediği fırsatı yakalamış nihayet. Çünkü hayırda yarışmak niyetinde olan Hz. Ömer (ra), Hz. Ebubekir’i (ra) geçecek bir fırsat olarak görmüş bu buyruğu. Derhal evine varıp malının yarısını alıp Efendimiz’in (sav) huzuruna getirmiş ve teslim etmiş. Merakla Hz. Ebubekir’i (ra) beklemiş, bu esnada da içinden: “Ömer bu sefer Ebubekir’i geçeceksin.’’ diye geçirmiş. Tabii ki bu kıskançlık değil rahmete ulaşmak için yarış sadece! Biraz sonra Hz. Ebubekir (ra), çıkagelmiş. Develer yükü eşya ile huzura varmış ve hepsini teslim etmiş. Peygamber Efendimiz (sav):

-Ey Ebubekir! Kendine ve çoluk çocuğuna ne bıraktın? Her şeyi getirmişsin, yerdeki halıyı, kilimi bile getirmişsin. Ne bıraktın kendine, diye buyurmuşlar. Hz. Ebubekir:

-Onlara Allah ve Rasulünü bıraktım. Allah ve Peygamberinden (sav) başka hiçbir şeye ihtiyacımız yok bizim, demiş. Peygamber Efendimiz’in (sav) çok hoşuna gitmiş bu cevap. Elbet ya her şeyin yüzü suyu hürmetine yaratıldığı Efendimiz’i (sav) razı eden bu cevap Cenab-ı Hakk’ın(cc) rızasından mahrum kalır mı hiç? Cebrail (as), gönderilmiş Efendimiz’e (sav). Gelen haber, Efendimiz (sav) tarafından müjdelenmiş:

-Sana müjdeler olsun Ya Ebubekir! Allah soruyor: “Ben Ebubekir’den razıyım, Ebubekir, benden razı mıdır?’’ Hz. Ebubekir, (ra) ağlayarak ayağa kalkar:

-Ben kimim ki Allah’tan (cc) razı olmayacağım, der. Tüyleri diken diken eden bir hadise değil mi? Alemlerin sahibi olan Rabbimiz (cc), alemlere “rahmet’’ olarak gönderilen Efendimiz’in (sav) dostuna tarifi mümkün olamayacak bir şeref bahşediyor: “Ben Ebubekir’den razıyım, Ebubekir benden razı mıdır?’’ Bu sözün bittiği yerdir aslında üzerine konuşulacak tek kelime bırakılmayan bir hadise! Yaşarken bu cömertlik dersini veren Hz. Ebubekir (ra), vefat ettiğinde de Peygamber Efendimiz’in (sav) gösterdiği ‘hayırda yarış’’ konusunda rakipsiz olduğunu bir kez daha gösteriyor: 

Hz. Ömer (ra) halife seçilir, Hz. Ebubekir’den (ra) kalan sorumluluklar artık onun mübarek omuzlarındadır. Devletin hazinesini denetler, gönlüne şu gelir: Maaşımdan geçinecek kadar ayırayım gerisini hazineye devredeyim, fakir fukaraya pay edilmek üzere. Bütün işler yapılır, küçük bir emanet torba ilişir Hz. Ömer’in (ra) gözüne. Açıp baktığında şu not çıkar karşısına: “Geçimimi sağlayacak kadar aldıktan sonra maaşımın geriye kalanı buradadır, yeni halifeye teslim ediniz, fakire fukaraya dağıtınız.” Böylece Hz. Ömer,(ra) yaşarken geçemediği Hz. Ebubekir’i (ra) vefat ederken bile geçemeyeceğini anlamıştır. Zira Hz. Ömer’in (ra) düşündüğünü, Hz. Ebubekir (ra) çoktan gerçekleştirmiştir. ’’ Ya Rabbi! (cc) Ne büyük nasipsizliktir, senin razı olduğun Hz. Ebubekir’e (ra) dil uzatmak. Günümüzde bazı insanların bu yanlışta ısrar etmeleri, ebediyen kendilerine hazırladıkları korkunç son olacak maalesef! Yine de Allah (cc), hidayet versin, diyoruz. Nasip değilse bu hidayet, Hz. Ebubekir’in (ra) mübarek adını o “pis” ağızlardan kurtarsın!

***

Cömertliği ile meşhur Hatem-i Tai’ye sorarlar:

-Kendinden daha cömert birini gördün mü?

-Evet gördüm, demiş.

-Kimmiş o?

Bir gün bir delikanlının evine misafir oldum, 10 koyunu vardı, bir koyun kesip bana ikram etti, ben koyunun bir parçasının lezzetine doyamadım, yine istedim, genç dışarı çıktı, bir müddet sonra geldi, yemeğe devam ettim, vedalaşma vakti geldiğinde bahçedeki kanları görünce gerçek ortaya çıktı. Meğer o sevdiğim kısım küçük bir et parçasıymış ve bu cömert genç benim hoşuma gittiği için bütün koyunlarını kesip bana ikram etmiş. Sitem ettim, neden böyle yaptığını sordum.

-Sizin hoşunuza gitmişti, yeniden ikram etmek de benim gücüm dahilindeydi, ben de ev sahipliğinin gereğini yaptım, dedi.

- Peki siz ne yaptınız bu gencin ikramına karşılık, bir şey verdiniz mi?

-Verdim ama pek mühim sayılmaz.

-Ne verdiniz?

-Üç yüz deve, beş yüz koyun verdim.

-O halde siz ondan daha cömert davranmışsınız.

-Hayır, o genç benden daha cömerttir zira o koyunlarının tamamını verdi, ben ise malımın çok azını verdim. Bir fakirin yarım ekmeğinin tamamını misafire vermesi mi mühimdir, bir zenginin sürüsünden bir deveyi ikram etmesi mi?

Sahip olduğu malı mülkü Allah yolunda ve rızası için harcayabilen cömertlere ne mutlu! Hz. Ömer’in (ra) dediği gibi: Yeryüzünde nice bilinmeyenler vardır ki gökyüzünde şöhret sahibidirler.’’ Bu zümrenin içinde olabilmek dileğiyle!..

Yazar:  Fatih Yıldızlı

Riyayı Terkedip, İhlâsa Sarılmak - Şeb-i Vuslat

Sayı : 120 - Aralık 2017

Riyayı Terkedip, İhlâsa Sarılmak

Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: “Sizin müptelâ olmanızdan korktuğum şeylerin en korkuncu küçük şirktir.” Sahabeler sordular: “Ey Allah’ın Rasulü! Küçük şirk nedir?” Şöyle buyurdu: “Riyadır” devam etti: “Allahu Teâlâ amellerine göre kullara karşılık vereceği gün, riyakârlara şöyle buyuracak: Dünyada kendilerine gösteriş yaptıklarınıza gidin. Hele bir bakın, onlarda hayır namına bir şey bulabilecek misiniz?”

Fakih diyor ki: O riyakârlara böyle denilmesinin sebebi dünyada ki amellerinin hile, aldatmaca oluşudur. Ahirette de öyle. Nitekim bu hususu Cenâb-ı Hak şu ayet-i kerime ile belirtir: “Şüphesiz münafıklar, akıllarınca Allah’a oyun etmek isterler. Hâlbuki O, kendi oyunlarını başlarına geçirendir.” (Nisa 142) Yani, onlara amellerine karşılık vereceği ecir aldatmacalıdır. Yaptıklarının sevabını boşa çıkarır. Allah onlara der ki: “Kendileri için gayret ettiğiniz kimselere gidiniz. Zira katımda size sevap yoktur. Çünkü yapılan amel, Allah için yapılmamıştır.” Amelin sevap getirmesi için, Allah (cc) için hâlis (katışıksız) olması gerekir. Bir başkası için yapılan işin içine ortaklık girer şirk olur. Allah şirkten münezzehtir.

Nitekim diğer bir hadisi şerifte de: “Ümmetimin üzerine korktuğum şeylerin en korkuncu; Allah’a şirk koşmaktır.” Peygamberimiz’e (sav) “Senin ümmetin senden sonra şirk koşar mı?” dediler. Buyurdu ki; evet ama ben güneşe ibadet edersiniz, aya ve puta ibadet edersiniz demiyorum, fakat Allahu Teala’dan başka, birtakım amelleri ve gizli şehveti söylüyorum.” Anlatılan manada, Ebu Hureyre (ra) tarafından rivayet edilen bir hadis-i kudsi şöyledir: “Ben şirkten müstağniyim. Ben, Ben’den başkası için yapılan işlerden uzağım. Kim ki işlediği bir amele Ben’den başkasını ortak ederse, Ben o amelin dışındayım.” Anlatılmak istenen mana şudur: “Ben, Ben’den başkasının ortaklığı bulunan ameli istemem. Kim zatımın gayrı için bir iş tutarsa, Ben o işten uzağım. Bir amel ki, o amelde Ben’den başkası ile ortak edilirim, o işten beriyim.” Denildi ki: “O işten de beriyim; o işi yapandan da beriyim” manasına gelir. Anlatılan mananın delâleti şudur: Allahu Teâlâ, kendi Zatı için halis olmayan ameli kabul buyurmaz. Halis olmayan hiçbir ibadeti kabul buyurmaz. Ahirette ise, o amel sahibinin bir alacağı yoktur. Yeri ise cehennemdir. Yine bir kimse, yaptığı amelle, Yüce Allah’ın (cc) rızası dışında bir şey dilerse, onun amelinin karşılığı, yorgunluk ve sıkıntı çekmekten başka bir şey değildir.

Nitekim Muhammed b. Fazl, Muhammed b. Cafer, İbrahim b. Yusuf, rivayeti ile İsmail’in Amr’dan onun da Ebu Hureyre’den naklen rivayet ettiği bir hadis-i şerifte şöyle buyurulur: “Nice oruçlu vardır ki, orucundan yanına kâr kalan açlık ve susuzluktur. Nice ibadete kalkan vardır ki, bu ibadetten kendisine kalan, uykusuzluk ve zahmettir.” Bunlardan çıkan mana şudur: Tutulan oruçtan, kılınan namazdan Allah (cc) rızası beklenmezse, ona verilecek hiçbir sevap yoktur. İbadetler, bütün olarak Allah (cc) için olmayınca, riya bölümüne girer. Riyakâr için ise, bazı hâkim zatların verdiği şu misal yerinde sayılır. Demişler ki: İbadetini görülsün ve duyulsun diye yapan kimse şuna benzer ki: Pazara çıkar; kesesine çakıl taşları doldurur; onun bu haline bakan halk söyleşir: “Şu adama bakın; nasıl da kesesini doldurmuş!” O kesenin içinde taş olduğunu halk bilmez. O kimseye de halkın sözünden başka bir fayda kalmaz. O, kesesindekilerle gidip bir şey almak istese onlarla hiçbir şey vermezler. İşte riyakârın, görsünler ve işitsinler diye iş yapanların hâli budur. Halkın sözünden başka, hiçbir menfaati olmaz. Ahirette ise, yaptığının faydalı bir karşılığını bulamaz.

Bu manada gelen şu ayet-i kerime önemlidir: “Onların yaptıkları işlerden her birini ele alırız, onu saçılmış zerreler haline getiririz (değersiz kılarız).” (Furkan suresi, 23) Bu ayet-i kerimenin daha açık manası şudur: Allah (cc) rızası için yapmadıkları işlerin sevabını iptal ettik, güneş ışığında görünen dağınık zerreler haline getirdik. Hükemâdan bir zât der ki: Yedi şey olmadan, yedi işin hiçbir faydası yoktur:

1. Hazersiz havf (çekinme duygusuz korku). Bunun manası şudur: “Ben Allah’ın azabından korkarım” deyip, günah işlemekten çekinmeyene, o sözünün hiçbir yararı olmaz.

2. Talepsiz rican (yoluna girmeden bir şeyi ümit etmenin). Yani, “Ben Allah’tan sevap umuyorum!” deyip yararlı hiçbir işe koyulmayanın sözü hiçbir fayda sağlamaz.

3. Kasıtsız niyet (bir işe girişmeden yapılan niyetin). Bundan çıkan mana şudur: Bir kimse vardır; kalbinde, hayırlı işlere ve tâata niyet eder, ancak hiçbir şekilde kendini o yöne zorlamaz. Onun bu çeşit niyetinin, hiçbir işe yaradığı yoktur.

4. Gayretsiz dua. Yani: Allah’a dua edip yalvarır, kendisini hayırlı işlere muvaffak kılmasını diler; ancak bu istediği yolda, hiçbir çabası görülmez. Bu şahsın duasında hiçbir fayda yoktur. Böyle bir kimsenin istediği yolda muvaffak olabilmesi için çaba sarf etmesi gerekir. Nitekim bu husus, şu ayet-i kerime ile daha açık anlatılır: “O kimseler ki, uğrumuzda çaba harcarlar. Hidâyet yollarımızı onlara açarız. Elbette Allah iyilerle beraberdir.” (Ankebut suresi, 69) Bu ayetin daha açık manası şudur: O kimseler ki, tâatımızda çaba harcarlar. Mutlaka onlara başarı ihsan ederiz.

5. Pişmanlık duymadan yapılan tevbe. Meselâ: “Ben, Allah’tan bağışlanmamı istiyorum” der, ancak yapmış olduğu günahlara pişmanlık duymaz. Böylesi için istiğfarın hiçbir faydası yoktur. Yani pişman olmadan yaptığı istiğfarın yararını göremez.

6. Amellerini açık yaparak, gizlemek Görünürde âbit zahit.. Gizlide hiç... Daha açık tabirle, görünürde, işlerini düzeltme yoluna gider. Yararlı iş yapmaya bakar; fakat gizli, riyasız hiçbir yararlı işi yoktur. Bu kimsenin işinin de hiçbir yararı olmaz.

7. İhlâssız zorlu amelin. Tâat ve ibadet işinde, zorlu çaba harcar. Fakat yaptığı ameli Allah (cc) rızası için yapmaz. Yani halis olarak yapmaz. İşte, bu kimseye ihlâssız ameli hiçbir fayda sağlamaz. Böyle ihlâssız amel kişinin nefsini aldatmaktan başka bir işe yaramaz. 

Ebu Hüreyre (ra), Rasulullah’tan (sav) şöyle bir hadis-i şerif-i rivayet eder. “Dünyayı sağmak için, birtakım kimseler çıkar. Tıpkı koyun sağar gibi sağarlar.” Bir başka rivayette ise: “sağmak için” tabiri, “çekerler” şeklinde rivayet edilir. Bu durumda açık mana şöyle olur: “Dini alet ederek, dünyayı yerler...” Bir başka rivayette ise, bu hadis-i şerif şöyledir: “Dünyayı tutar alırlar, süt kuzusu postuna bürünürler. Dilleri şekerden tatlıdır. Kalpleri kurtlarınkine benzer. Allahu Teâlâ bunlar için şöyle buyurur: “Beni mi aldatmaya çalışıyorsunuz? Yoksa bana karşı bir çeşit cüret gösterisi mi yapmak istiyorsunuz? Şu kimse gibi ki: Gözü hiçbir şeyi görmeden, hiçbir fikre dalmadan kendisini kahraman sanır. Yemin ettim, bu zümreyi, salınan fitne olarak çıkaracağım ki, onların hali için akıllı kimseler dahi şaşarlar.”

Veki, Süfyân, Habib Ebu Salih yolu ile rivayet edilen bir hadis-i şerif şöyledir: Biri geldi. Rasulullah’a (sav) şöyle sordu: “Yâ Rasulullah! Bir amel işliyorum; gizli tutuyorum. Ama anlaşılıyor. Bu durumda endişeye düşüyorum, acaba ecrim var mı, yok mu?”

Bunun üzerine Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: “Senin için, hem gizlilik ecri, hem açıklık ecri vardır.”

Fakih der ki: Bu hadisin bir başka manası şudur: Onun ameli görülür; aynısı yapılır. Dolayısıyla kendisine iki ecir verilir: Amel ettiği için; bir de kendisine uyulduğu için. Nitekim bu manada buyurulan bir başka hadis-i şerif şöyledir: “Bir kimse, iyi bir âdet icat ederse, ecir alır; onunla amel edenden yana da ecrini alır, ta kıyamete kadar. Yine bir kimse, kötü bir âdet icat ederse günah alır. Onu işleyenden yana da günah kazanır, ta, kıyamete kadar.” Bir evvelki hadiste belirtilen yaptığı faydalı iş başkaları tarafından görüldüğü için endişeye düşen bu kimsenin sözündeki mana, kendisine uyulma korkusu için değildir. Çünkü o sevabının erimesinden korkmaktadır.

Abdullah b. Mübarek, Ebu Bekir b. Meryem, Damire, Ebu Habib yolu ile gelen bir hadis-i şerif şöyledir: “Allah’ın kullarından birine ait bir işi melekler överek alıp çıkarlar. Böylece o ameli, Yüce Allah’ın kendi saltanat âleminde dilediği yere kadar hoşça götürürler. Orada, Allahu Teâlâ onlara şöyle vahyeder: “Siz kulumun amellerini koruma meleklerisiniz. Ben ise onun özünü gözetirim. O kulum, bu amelinde Ben’im için ihlâslı değildir. Onu cehennemlik yazın. Bundan sonra, bir başka kulun amelini alıp götürürler. Bunu da azımsar, küçük ve düşük görürler. Bu ameli de, Yüce Allah’ın kendi sultanlığı dâhilinde dilediği yere kadar götürürler. Orada da, Allahu Teâlâ onlara şöyle vahyeder: “Siz kulumun ameline bakmaya memur meleklersiniz. Ben ise onun özünü gözetirim. Bu kulum, amelinde Ben’im için ihlâs sahibidir. Onu, üstün vasıflı zümreye dahil ediniz.”

Bu hadis-i şerif delâlet ediyor ki: Az amel, Allah (cc) için yapılınca, Allah (cc) için yapılmayan çok amelden hayırlıdır. Zira bir iş Allah (cc) için yapılınca, az da olsa, Allah (cc) onu fazlı ile çoğaltır. Nitekim bu mana şu ayet-i kerime ile sabittir: “Şüphe yok ki Allah, zerre kadar haksızlık etmez. (Kulun yaptığı iş, eğer bir kötülük ise, onun cezasını adaletle verir.) İyilik olursa onu kat kat artırır, kendinden de büyük mükâfat verir.” (Nisa suresi, 40)

Rabbim nasip eder ise yazımıza gelecek sayımızda devam edeceğiz inşaAllah. 

Allah (cc) yar, kalpler beraber olsun…

Kaynakça:
Tenbihü’l-Gafilin ve Bostanü’l-Arifin. Ebu’l –Leys Semerkandi. Bedir Yayınevi.2016
Tarikat-ı Muhammediye Şerhi Berika 3.Cilt Muhammed Mevlana Ebu Said Hadimi. Kahraman yayınları.2015

Yazar:  Şeb-i Vuslat

Son sözün ''Hu'' olsun senin.! el-ESMAÜ'L-HÜSNA - Mine Şimşek

Sayı : 120 - Aralık 2017

Son sözün ''Hu'' olsun senin.! el-ESMAÜ'L-HÜSNA

Bizleri yoktan var eden varlığından haberdar eden Allah’ü Teala’ya (cc) Hamd olsun. Rahmet olarak gönderilen nebilerin en şereflisi sonuncusu olan Hz. Muhammed (sav) Efendimiz’e zerreler adedince salat ve selam olsun. Es-selamu aleyküm ve rahmetüllahi ve beraketühu. Allah’ın sıfatları konulu yazımıza geçen ay kaldığımız yerden devam edeceğiz inşaallah.

Allah’ü Teala hazretlerinin (cc) sıfatlarını ve manalarını okurken gönlümüze bazı sıfatlarının bazı sıfatlarından sayı olarak daha fazla olduğu geldi. Bunlar: (Çok acıyan merhamet eden, kullarına çok cömert ve fazl’ı keremi ihsanı ikramı çok olan, cezada mühlet veren erteleyen, duaları kabul eden, nimeti ve mağfireti bol, kullarını seven gözeten mümin münafık herkesin rızkını veren vs.) bir rabbimiz olduğunu birbirinden güzel sıfatlarından anlaya biliyoruz. Bizler de onun sonsuz rahmetine güvenerek kulluğumuzu en güzel şekilde gayretimiz kadar kul olmaya Abdullah olmaya çalışmalıyız diyebiliriz. Bir hata bir günah işlediğimizde, “et-Tevvab” “el-Afuv” (cc) sıfatını zikredip ondan günahımızın affını fazlını istemeliyiz ki Araf suresinde de Allah’ü Teala’nın (cc) isimleri ile dua etmemiz buyrulmaktadır.

Zikir yalnızca “Allah” (cc) zikri değildir. Hace hazretleri bir sohbetlerinde zikrin güzelliklerini anlatırlarken, ihlas ile: Kelime-i Tevhid. Esma zikirleri. Sübhanellahi ve bi hamdihi sübhanellahil azim , ve bi hamdihi estağfirullah ve etübü ileyh. Peygamberimize salatu selamlar. Dil de hafif mizanda ağır getiren zikirler olduğunu buyurmuşlardı.

Sevgili Peygamberimiz (sav) birkaç hadisi şeriflerinde: “Kıyamet gününde Allah Azze ve Celle: Beni bir gün olsun zikredeni veya benden korkanı cehennemden çıkarın” diye buyurur. (Tirmizi Sıfatü Cehennem,9)

“Allah Teala rahmetini yüz parçaya böldü ve ondan, insanlar, cinler, kuşlar ve hayvanlar arasında paylaştırdı. İşte bu tek parça sayesindedir ki mahlukat birbirlerine şefkatli ve merhametli davranır. Allah (cc) geri kalan doksan dokuz rahmetini ise kıyamet günü mümin kullarına ihsan edecektir.” (Müslim Tövbe, 19-20) 

“Allah mümin kuluna, şefkatli bir annenin yavrusuna gösterdiğinden daha fazla merhamet eder.” buyurmuştur. (Müslim, Tövbe 22)

İmamı Gazali hazretleri İhyası’nda rabbimizin rahmetine sığınarak şöyle dua etmişlerdir: “Bu ve yazdığımız diğer bütün kitaplarımızda ayağımızın sürçtüğü, kalemimizin kaydığı her şey için Allah’tan af ve mağfiret diliyoruz.

Onu rızasını elde etmek uğruna, kazandığımız ilmin ve yaptığımız amelin içine rızasının olmadığı bir şeyler karışmışsa bu kusurumuzdan dolayı da af ve mağfiret diliyoruz. Allah için yapmaya söz verdiğimiz ancak daha sonraları nefsimiz sebebiyle ifa edemediğimiz borçlardan ötürü bağışlanmayı istiyoruz. Bize kendisine şükretmemiz için verdiği ancak ona isyan yolunda kullandığımız nimetlerden ötürü bağışlanmayı ümit ediyoruz. Esasen sahip olduğumuz her türlü noksanlık kusur açık ve gizli hatalarımızdan bağışlanmayı istiyoruz.

Kendimize bu (ihya-i ulumi’d-din) kitabı ibret ve istifade üzere okuyanlara onu yazanlara ve onda olanları dinleyenlere Allah’ın rahmet ve mağfiretini ihsan edeceğini, görünen ve görünmeyen tüm günahlarımızı affedeceğini ümit ediyoruz. Çünkü onun engin ve ihsan ve merhameti, geniş rahmeti ve cömertliği (mümin-müslüman) mahlukatının her sınıfının üzerine adeta bir yağmur gibi akmaktadır. Zira bizler Allah’ın (cc) mahlukatlarından biriyiz ve ona ancak onun fazl ve keremiyle ulaşabiliriz.”

Cenabı Hak (cc) Kur’an-ı Kerim’de: “En güzel isimler Allah’ındır. O halde ona onlarla dua edin” (Araf, 180) buyurmuştur.

el-Esmaü’l- Hüsna ve Manaları:

“el-Muid” (cc): Ey hayattan sonra ölüme ve ölümden sonra hayatı geri veren ve buna devam eden Allah’ım.

“el-Muhyi” (cc): Ey kullarını dirilten hayat veren ömür bağışlayan yaşamaları için sağlık veren Allah’ım. (Afiyet içinde güzel bir yaşam ihsan eyle.)

“el-Mumit” (cc): Ey kullarını öldüren, canlarını alan ölümü yaratıp kullarına ölüm acısını tattıran Allah’ım. (Dini mübine düşmanlık edenleri acilen öldürüp helak eyle.)

“el-Hay” (cc): Ey daima diri olan gerçek olarak yaşayan sonsuz hayat sahibi olan Allah’ım. (Ölü kalplerimizi sana zikrederek dirilt.)

“el- Kayyum” (cc): Ey bütün varlıkları, gökleri yeri ve her şeyi ayakta tutan Allah’ım. (Sırlarımı muhafaza ederek kendine ulaştır.)

“el-Vacid” (cc): Ey hazinelerinde hiçbir şey eksilmeyen dilediğini dilediği vakit bulan Allah’ım, ey aczi söz konusu olmayan, ya vacid! (Beni sevindirecek şeyler ihsan eyle .)

“el-Macid” (cc): Ey mutlak şan ve şeref sahibi, şanının fazlının ve şerefinin akılların alamayacağı kadar muhteşem olan Allah’ım. (Sen bana işlerimde yardımcı ve vekil ol.)

“el-Vahid” (cc): Ey tek olan uluhiyet sıfatlarında ve yaptığı işlerinde tek olan Allah’ım. Veziri dengi ve benzeri olmayan bir yekta..! (Eşi benzeri bulunmayan tek biricik.)

“el- Samed” (cc): Ey bütün mahlukatı için başvurduğu tek merci, herkesin ona muhtaç olduğu bir müstağni..! (İhtiyaç duymayan) ve ey kendisine yalvarılan kendisine ihtiyaçlar arz olunan Allah’ım.

“el-Kadir” (cc): Ey kadri mutlak olan hiçbir mahlukatın yapma güç ve kudreti gösteremediği şeyleri ve imkanları var edip yerine getiren Allah’ım. (Düşmanlarımızı helak ederek yok eyle.)

“el-Muktedir” (cc): Ey iktidar sahibi her şeyi üzerinde istediğini yapma kuvvet ve kudretine sahip olan Allah’ım. (Bize hasetlikte bulunanlara azap eyle.)

“el-Mukaddim” (cc): Ey dilediğini öne geçiren istediğini ileri alan Allah’ım. (Sırlarımı yücelterek öne al.)

“el-Muahhir” (cc): Ey dilediğini geri bırakan, istediğini arkaya alan Allah’ım. (Beni geri şeylerden koruyup afiyet ihsan eyle.)

“el-Evvel” (cc): Ey başlangıcı olmayan tek varlık olan, ezeli olan Allah’ım. (Hayır ve hasanat yapıp gönderenlerden eyle.)

“el- Ahir” (cc): Ey nihayeti olmayan ezelden ebede kadar var olan ebedi baki olan Allah’ım. (Kelime-i şehadeti getire getire ömrüme son verip ruhumu al.)

“ez-Zahir” (cc): Ey varlığı aşikar olan yarattığı eserleri ile güneş gibi varlığını kabul ettiren Allah’ım. (Açık ve zahiri nimetlerinden bize ihsan eyle.)

“el-Batın” (cc): Ey varlığını gizli tutan sıfat ve eser tecellilileri zatı ilahisini gizleyen Allah’ım. (Seni bilen ve tanıyan ariflerden eyle.)

“el- Vali” (cc): Ey bütün eşyada tasarruf sahibi olan tek başına bütün alemlerde kainatta idare eden idaresi altında tutan Allah’ım. (Bizlere acıyıp nasihat edecek kişileri başımıza getir.)

“el-Müteali” (cc): Ey her şeye tam kudreti ile faik (üstün-yüksek), mahlukat sıfatlardan ali ve münezzeh olan Allah’ım. (Başımızdakileri ıslah edip doğru yola ilet.)

“el-Berr” (cc): Ey kullarına karşı ikram ve iyiliği bol mahlukata karşı çok kayırıcı olan Allah’ım. (verdiklerinden nimetlerinden bize de ihsan eyle.)

“et-Tevvab” (cc): Ey kullarının tövbelerini kabul eden günahlarını bağışlayan Allah’ım. Ya Tevvab!( Günahlardan tövbe etmeyi nasib edip tövbemi kabul eyle)

“el-Müntekim” (cc): Ey düşmanlarından öç ve intikam alan mücrimleri cezalandıran Allah’ım.

“el-Afuv” (cc): Ey affı bol bağışlaması ve affetmesi çok olan Allah’ım. (Bize acıyarak fazl ve kereminle günahlarımızı affet.)

“er-Rauf” (cc): Ey son derece merhametli acıması ve şefkati bol olan Allah’ım. (Dua ederek sana sığınan kullarına şefkat ederek dualarını kabul eyle.)

Kaynakça:
Büyük İslam ilmihali. Ömer Nasuhi Bilmen
İbn Ataullah El-İskenderi, Gönüllerin neşesi zikir.
İmamı Rabbani, Mektubat.
İmamı Gazali,İhya-i Ulumi’-din.

Yazar:  Mine Şimşek